Şarap yapmak insanlık tarihi kadar eski bir sürece dayanmaktadır. Şarapları tanımak için önce şarap yapılan üzümleri ve şaraplara verdiği farklı lezzetleri öğrenmek gerekmektedir. Bu lezzetleri öğrendiğinizde kaliteli şarap yapmak eskisinden daha kolay olacaktır.

Tarihte dünyanın bilinen ilk şarap üretimi Gürcistan’da gerçekleştirilmiş olup, oradan Anadolu’ya gelerek tüm dünyaya yayılmıştır.

Şaraplık üzüm türleri;

• CABERNET SAUVIGNON 
• CHARDONNAY
• CHENIN BLANC
• GAMAY
• GEWÜRZTRAMINER
• GRENACHE
• MERLOT
• PINOT NOIR
• ŞİRAZ (SYRAH)
• RIESLING
• TRAMINER
• ZINFANDEL
• BOĞAZKERE
• ÖKÜZGÖZÜ
• KALECİK KARASI
• KARASAKIZ (KUNTRA)
• PAPAZKARASI
• GAMAY

Üzüm çeşitlerini sofralık, şaraplık ve hatta şıralık olarak üç grupta toplayabiliriz.

Sofralık üzümler; seyrek taneli salkımlar halinde, görüntü ve renk yönünden albenili, iri taneli, çekirdek sayısı az veya çekirdeksiz, aroma bakımından zengin, ekşi olmayan lezzetli üzümlerdir.

Şaraplık üzümler; şeker asit dengesi şarap yapımına uygun, aromaca zengin, salkım yapısı ve tane büyüklüğü önem taşımayan, genellikle kalın kabuklu, bağdan mümkün olduğunca az verim alınarak yetiştirilen üzümlerdir.

Şıralık üzümler; Şeker ve asit yönünden zayıf, görünüşü önemli olmayan, tat ve koku bakımından zengin olması gereken üzümlerdir.

ŞARAPLIK BEYAZ ÜZÜMLER

Bu grubu da kendi içerisinde ikiye ayırmamız gerekir.
– Yerli Beyaz Üzümler,
– Dünyaca Ünlü Beyaz Üzümler

Başlıca Yerli Şaraplık Beyaz Üzüm Çeşitlerimiz;

Hasandede (İç Anadolu), Narince (Tokat), Emir (İç Anadolu), Sultaniye (Ege), Yapıncak (Trakya), Misket (Ege), Dökülgen (Güney Doğu Anadolu), Beylerce (Bilecik), Akgemre (Akdeniz), Altıntaş (Bozcaada), Sungurlu Beyazı, Vasilaki (ege).

Yerli Beyaz Üzümlerimizden Bazılarının Özellikleri;

Emir; Orta Anadolu Bölgesine has bir üzümdür. Taneleri sivrimsi, yeşil-sarı renkte, kabuğu orta kalınlıktadır. Şarapları; Yeşil-sarı veya açık-sarı renkte, kendine özgü ince aromalı ve orta dolgunluktadır. Köpüklü şarap yapımına da uygundur.

Narince; Tokat töresinde yaygındır. Şaraplık, sofralık ve şıra’lık olarak değerlendirilir. Rengi yeşil-sarı, aroma maddelerince zengin olmakla birlikte kuru maddece fazla zengin değildir. Şarapları; Güzel sarı renkte ve aromalıdır. Dömisek şarapları ünlüdür. Üretimden kısa bir sürede içilebileceği gibi 2-3 yıl sonrada içilebilir, bu süreler içerisinde kendine özgü aroma ve bukeleri hissedilir. Aroma olarak Papatya ve turunçgiller hakimdir.

Misket; Sıcak iklimleri sever. Ülkemizde İzmir yöresinde yaygındır. Dünyanın şarap üretilen her ülkesinde olduğu gibi Fransa’nın her bölgesinde yetişen bir üzümdür. Taneleri orta büyüklükte ve yuvarlaktır. Olgunlaştığında kınalı bir renk almaktadır. Aromaca çok zengindir. Çok çeşitli Misket üzümü mevcuttur, şarap yapımı için tercih edilenleri küçük çekirdekli olanlarıdır. Sek, dömisek, mistel, tatlı şarap olarak değerlendirilir. Şarapları; Aroma ve Buke maddeleri olarak çok zengin şaraplardır. Meyve ve çiçek kokuları yoğunluktadır.

Ülkemizde de yetişen başlıca Dünyaca Ünlü Şaraplık Beyaz Üzüm Çeşitleri

Chardonnay; Fransa ya has bir beyaz şaraplık üzüm çeşididir. Dünyanın her yerinde, ABD Napa Valley de ve ülkemizde de yaygın üretimi olan, yetiştirilmesi kolay bir çeşittir. Kuru madde ve asitçe zengindir. Kaliteli şarap veren bir çeşittir. Sek şaraplar kadar köpüklü şarap yapımına da uygundur. Şarapları; Dolgun, gövdeli, hoş aromalı, oldukça fazla alkollü şaraplardır. Meşe fıçılarda olgunlaştırıldığında ayrıca tereyağına benzer bir lezzet kazanır. Aroma olarak hissedilenler; Soğuk iklimlerde, Elma, limon, kavun, şeftali, ananas .
Sıcak iklimlerde yetişenlerde ise Yumurtalı paskalya çöreği, taze tereyağı, fındık, kızarmış ekmek kokuları sayılabilir.

Riesling; Almanya’nın Ren nehri kenarlarında çok eskilerden bu yana yetiştirilen bu üzümün orijini Almanya olarak kabul edilmektedir. Salkımları küçük sık, ‘’V’’ biçiminde olup taneleri ufak, yuvarlak, parlak sarı renkte ve üzeri hafif noktalıdır. Kabuğu kalınca ve etli olan tanelerin şırası nispeten azdır. Ancak şırası tatlı, iyi lezzette ve hafifçe kokuludur. Asitçe zengin bir çeşittir. Yüksek kalitede şaraplar verir. Sıcak geçen bir sonbahara denk gelirse, mükemmel tatlı şaraplarda sunar bizlere. Şarapları; Yıllanmaya uğundur. Aroma olarak, yeşil meyve aromalarının yanında şeftali ve kayısı kadar baharat aroması da hissedilir.

Semillon; Fransa’nın Southernes ve Graves bölgelerinde, Avusturalya’nın Hunter Valley bölgelerinde ve birçok ülkede yetiştirilen bir çeşittir. Yüksek alkol, kuru madde ve yapılı şarap vermekle birlikte asit ve aromaca fakirdir. En büyük kusuru şıra halindeyken çok çabuk oksitlenmeye geçmesidir. En iyi tarafıysa bağ hastalıklarına dayanıklı bir cins olmasıdır. İnce kabuklu bir üzüm olduğu için bağda çabuk çürüyebilir. Çoğunlukla Sauvignon Blanc ile kupaj yapılmak suretiyle daha güzel şaraplar elde edilir.

Sauvignon Blanc; 1960’lı yıllara kadar ismi dahi bilinmeyen bu üzüm Fransa da iki kasabanın şaraplarının beğeni kazanmasıyla adını tüm dünyaya duyurmuş ve şarapları vazgeçilmezler arasına girmiştir. Duman renginde, oldukça aromatik ve Bektaşi üzümü görümündedir. Şarap üreten birçok ülkenin gözde ana üzümlerinden biridir. Avustralya ve Yeni Zellanda bu üzüme çok değer verip dünyanın her yanına çok kaliteli şaraplarını sundular. Yine bu üzüm Fransa’nın dışında Slovenya, Bulgaristan, İtalya, Avusturya ve son dönemlerde Türkiye de de yetiştirilmiş ancak en kaliteli üretime Avusturya ulaşmıştır.
Şarapları; Yetiştiği bölgenin yapısına göre asit oranları değişen, canlı ve meyvemsi aromasıyla beyaz şarapların vaz geçilmezidir.

Hazırlayan; Erdal DARCAN